Hãy xem các nhà báo của The New York Times nhận định thế nào về giá trị Facebook – một sản phẩm nổi bật trong sáng tạo truyền thông thế kỷ 21 trước khi Facebook lên sàn.
Nếu Facebook lên sàn…
Các dự đoán về mạng xã hội phổ biến nhất hiện nay phát hành cổ phiếu không phải bây giờ mới có, và theo nguồn tin chính thức từ Facebook thì hiện tại họ không có kế hoạch cho IPO – phát hành cổ phiếu lần đầu. Nhưng theo Paul Bard – chuyên gia phân tích của Renaissance Capital (tập đoàn chuyên về IPO), “Google cũng nói như vậy một tháng trước khi họ nộp đơn đăng ký phát hành cổ phiếu”.
Thị trường IPO đang nóng lên từng ngày và các chuyên gia cho rằng sẽ chẳng có gì ngạc nhiên nếu thấy đơn xin phát hành cổ phiếu lần đầu của mạng xã hội lớn nhất hiện nay trong tháng 9 hay tháng 10 tới. IPO của Facebook chỉ còn là vấn đề thời gian. Nếu Facebook phát hành cổ phiếu, cái lợi rõ ràng nhất là mạng xã hội này sẽ có thêm nhiều tiền để mở rộng quy mô hoạt động, trong khi các nhân viên và các nhà đầu tư ban đầu của nó giàu lên nhờ vào việc bán các cổ phiếu.
Tuy nhiên, điều này đồng nghĩa với việc Facebook phải báo cáo chi tiết về khoản thu mỗi năm và các kế hoạch để thu lời nhiều hơn nữa. Người sáng lập và cũng là CEO của Faceboook Mark Zuckerberg mới đây đã phát biểu trước công chúng về việc tính cởi mở trong xã hội càng cao sẽ khiến con người phát triển tốt hơn ra sao , nhưng công ty của anh thì nổi tiếng là luôn bí mật về hoạt động. Người ta rất hiếm thấy thông tin về lợi tức, lợi nhuận của mạng xã hội lớn nhất hiện nay. Vậy thì, câu hỏi lớn được đặt ra: Facebook thực sự đáng giá bao nhiêu?
Định giá Facebook: dễ mà khó!
Thật khó để ước tính được giá trị của Facebook. Facebook là website mà mỗi ngày có hàng triệu người đăng nhập, chia sẻ hình ảnh, cập nhật tin tức của bạn bè, người thân và chia sẻ những thông tin bình thường nhất trong cuộc sống hàng ngày của họ (đôi khi, những chi tiết trở nên tầm thường quá mức, nhưng, chẳng ai bắt buộc người khác phải chú ý cả!). Như vậy, tại sao nó lại không sinh lời?
 |
| Facebook đang dần chứng tỏ giá trị của nó hơn bất cứ công ty nào trong lịch sử các công ty tư nhân (Nguồn: MSN) |
Hãng tin Reuters cho rằng lợi nhuận năm 2009 của Facebook là 800 triệu USD. Theo Next Up Research, Facebook thu được xấp xỉ 100 triệu USD một tháng. Dựa trên những con số đó và tốc độ phát triển vô cùng nhanh chóng của Facebook, Next Up ước tính công ty này đáng giá từ 11 tỉ tới 12,5 tỉ USD.
Nhưng theo tôi những con số trên đều chưa chính xác. Facebook thực sự đáng giá ít nhất 30 tỉ USD. Con số này hơi nhỉnh hơn so với eBay và gấp đôi Yahoo, nhưng chỉ bằng một phần năm so với đối thủ cạnh tranh (cũng của Mỹ) gần nhất của họ – Google. Đây là những lý do cho con số này:
Công ty giống với Facebook nhất là trang mạng xã hội Tencent, được niêm yết ở cơ quan hối đoái Hồng Kông và hoạt động ở Trung Quốc (nơi Facebook bị cấm). Theo giám đốc đầu tư Dennis Wassung của Cabot Money Management – công ty có cổ phần của Tencent, thì Tencent chính là Facebook của Trung Quốc. Đó không phải là điểm tương đồng duy nhất. Tencent có 428 triệu người sử dụng, rất gần với Facebook (Facebook đang mong đợi công bố con số 500 triệu thành viên trong thời gian tới) Tencent được định giá 32 tỉ USD, và đó là cũng sẽ là con số của Facebook.
Tất nhiên giữa hai công ty có rất nhiều sự khác biệt. Tencent kiếm phần lớn trong số 1,8 tỉ USD lợi nhuận nhờ vào phí thành viên dài hạn và trò chơi, trong khi đó Facebook kiếm tiền chủ yếu nhờ quảng cáo. Nhưng vấn đề cốt lõi ở đây là, dù lợi nhuận đến từ lòng trung thành của người sử dụng hay sự phát triển của trang mạng đến từ các nguồn khác thì con số cũng là như nhau, bởi mức độ tin dùng là như nhau.
Bên cạnh đó, các phương pháp định giá khác cũng cho con số tương đương hoặc thậm chí cao hơn thế. Các nhà phân tích ở Gordon Brothers Asset Advisors, chuyên gia trong lĩnh vực định giá, cho rằng Facebook đáng giá từ 40 tới 60 tỉ USD. Họ có được con số này bằng cách tính toán lợi tức, lợi nhuận và giá trị doanh nghiệp EV (enterprise value) tính trên mỗi người sử dụng ở những công ty tương tự như Google, Yahoo, AOL và eBay; và áp dụng cho số người sử dụng Facebook.
Dù có bao nhiêu ý kiến khác nhau về giá trị của Facebook đi chăng nữa, thì thực tế là giá trị ước tính của Facebook đang tiếp tục tăng rất nhanh, và điều này chứng tỏ giới kinh doanh đang rất nóng lòng chờ Facebook phát hành cổ phiếu. Facebook đang dần chứng tỏ giá trị của nó hơn bất cứ công ty nào trong lịch sử các công ty tư nhân.
Một mạng xã hội lớn có phải đất tốt để đầu tư?
Trung bình, mỗi người sử dụng dành 23 phút mỗi ngày cho Facebook. Theo Wassung của Cabot Money Management, mọi người truy cập chủ yếu vào những trang như Facebook hay Tencent. Họ đang thực sự thay đổi cách dùng internet. Facebook cũng biết rất nhiều về các thành viên, bởi những người sử dụng mạng xã hội này tiết lộ rất nhiều thông tin cá nhân và sở thích của họ. Facebook có thể thống kê các con số và sử dụng các con số đó để thu hút quảng cáo.
Alburket đánh giá “Đó như thể một mạng internet khổng lồ nằm ngay trong internet nơi Google không thể tiếp cận”. Bên cạnh quảng cáo, Facebook hi vọng đẩy mạnh các trò chơi trực tuyến. Facebook có đơn vị tiền tệ riêng – Facebook Credits, mà các thành viên sử dụng trong những trò chơi như Farmville.
 |
| Tiền vào Facebook: dại hay khôn? (Nguồn: MSN) |
Rất nhiều chuyên gia cho rằng Facebook sẽ tính phí cho các thành viên. Rất nhiều người sử dụng không thích điều này, và Facebook cũng tuyên bố họ “hoàn toàn” không có kế hoạch tính phí. Nhưng cũng chẳng thể nói trước được với những dịch vụ thực sự chất lượng.
Bên cạnh những mảng sáng, cũng có rất nhiều rủi ro có thể xảy ra. Hơn hết, đó là vấn đề về quyền riêng tư, một chủ để nhạy cảm trên Internet mà Facebook hiện đang là tâm điểm. Một mặt, ai cũng có thể thấy rằng người ta tiết lộ quá nhiều thông tin cá nhân trên Facebook.
Mặt khác, việc khóa một tài khoản trên Facebook được thực hiện rất dễ dàng. Vấn đề ở đây là người sử dụng rất dễ bị nhiễm virus và bị rò rỉ thông tin cá nhân. Gần đây có tin đồn cho rằng Facebook đã chia sẻ thông tin cá nhân của người sử dụng cho bên thứ ba (về điều này Facebook đã phủ nhận thông tin trên) .Một điểm nữa cần lưu ý là liệu Facebook đã đạt tới con số đỉnh điểm về người sử dụng hay chưa. Gần 2/3 số người sử dụng Internet ở Mỹ và châu Âu đã dùng Facebook (theo Next Up) – có nghĩa là Facebook đã đạt tới con số tăng trưởng kỉ lục, và sẽ gặp nhiều khó khăn để phát triển hơn nữa ở thị trường này.
Cuối cùng là vấn đề về sự thay đổi thường xuyên của người sử dụng Internet. Xét cho cùng, Facebook đã chiếm lĩnh ngôi đầu từ MySpace, mà trước MySpace là Friendster. Facebook có ít tỉ lệ người sử dụng là thiếu niên hơn các mạng xã hội khác, và vẫn theo Next Up, mạng xã hội này rất dễ bị soán ngôi. Các chuyên gia đã nhìn thấy những dấu hiệu của sự chững lại qua sự tăng lên của con số thành viên đã rời khỏi Facebook.
Ngày càng nhiều người bắt đầu nghĩ “Ai mà quan tâm tới việc bạn vừa ăn 1 cái sandwich hay vừa ngồi uống cà phê?” Ban đầu thì có vẻ rất hay, nhưng người ta bắt đầu nghĩ “Đủ rồi, tôi phát ngán với Facebook rồi! Tôi không muốn chơi Facebook nữa”.
Nếu dự đoán trên là đúng và các thành viên tiếp tục rời khỏi Facebook, thì các nhà đầu tư – những người mong đợi sự phát triển vượt bậc – sẽ phải lo lắng cho tương lai của những cổ phiếu mà mình nắm giữ.
Michael Brush (Hoàng Nguyễn dịch)
